Ierse geschiedenis in 7 eenvoudige stappen

Stichtingen - Prehistorie, christendom, machtsstrijd

1142 - met de oprichting van het eerste Cisterciënzer huis in Mellifont komt er een nieuwe vorm van kloosterleven in Ierland, en in 1155 geeft Paus Adrian IV (een Engelsman) bezit van Ierland aan Hendrik II van Engeland (de pauselijke stier) Laudabiliter kan een vervalsing zijn).

1166 - Mac Murchada (Dermot McMurrough), de koning van Leinster, komt naar voren als de verliezer in de innerlijke Ierse machtsstrijd. Hij vlucht prompt naar Groot-Brittannië en begint een huursoldaat op te richten om Ierland te veroveren, voornamelijk van Cambro-Normandiërs. Dit leger verovert uitgestrekte delen van Ierland en de avonturier 'Strongbow' vestigt zich (door het huwelijk) als de volgende koning van Leinster. Henry II van Engeland in de nasleep aanvaardt de onderwerping van de meeste Ierse koningen en bisschoppen, waarmee de Engelse regel wordt opgestart. Rond 1175 mag Rory O'Connor de titel "High King of Ireland" dragen om de onbezette delen als vazal van Henry II te regeren.

1177 - Prins John, de jongere broer van Richard de Leeuwenhart, is Lord of Ireland geworden. In 1210, nu koning John, neemt hij tijdens zijn (tweede) bezoek alle Ulster en diverse andere landen in beslag en aanvaardt hij genadig de onderwerping van een groot aantal Ierse koningen.

1333 - na interne onrust is de Engelse controle over Connacht en Ulster verloren. Een paar jaar later doodt de "Zwarte Dood" ongeveer een derde van de totale bevolking van Ierland.

1366 - het gevoel dat de gevestigde Anglo-Normandiërs "meer Iers dan de Ieren zelf" worden, de kroon doet … de statuten van Kilkenny verbieden het gebruik van de Ierse taal door kolonisten, evenals "interraciale" huwelijken.

1494 - "Poynings 'Law" zorgt ervoor dat alle wetgeving die door het Engelse parlement wordt aangenomen, ook automatisch van toepassing is op Ierland.

1541 - het parlement maakt Hendrik VIII koning van Ierland, alle landen moeten aan hem worden overgegeven, om te worden geregeerd (indien van toepassing en / of handig).

1557 - de katholieke Queen Mary ("Bloody Mary") initieert plantages in Ierse graafschappen van Offaly en Laois.

1558 - Elizabeth I neemt de troon en begint ambitieuze hervormings- en reorganisatieplannen in Ierland, waaronder een wijdverspreide vestiging van Engelse en Schotse kolonisten op het eiland. Tot 1576 wordt dit gerund als een privé-regeling, regeringsgesponsorde kolonisatie volgt. In 1592 initieert Elizabeth de oprichting van Trinity College.

1579 tot 1607 - wijdverspreide en aanvankelijk succesvolle Ierse opstanden komen voor, in 1601 landt een Spaans leger op Kinsale (om snel verslagen te worden). Uiteindelijk blijft Ierland onder de controle van de Engelse kroon.

1608 - de Plantation of Derry begint aan een nieuwe golf van gedwongen kolonisatie.

1641 tot 1658 - Katholieke opstanden, de Engelse Burgeroorlog en de bloedige herovering van Ierland onder Oliver Cromwell leiden tot verdere kolonisatie en etnische zuivering: "To Hell or to Connacht!"

Religieuze grieven op een klein eiland

1660 tot 1688 - tijdens de Restauratieperiode worden "onschuldige" katholieken landen opnieuw toegewezen die aan de kolonisten van Cromwell zijn gegeven, en na de toetreding van James II (1685) worden protestantse functionarissen vervangen door katholieken. Dit beleid maakt deel uit van de grieven die leidden tot de afzetting van James II in 1688 in Engeland, de 'Glorious Revolution'. Na zijn verlies aan macht probeert James een machtsbasis te vestigen in Ierland, door een leger te bouwen dat (gedeeltelijk) gebaseerd is op conservatieve en katholieke sentimenten.

1689 - minuten voor de bezetting van Derry door katholieke troepen sloten de nu legendarische Apprentice Boys zich en barricadeerden de stadspoorten, leidend tot het lange beleg van Derry.

1690 - James II wordt verslagen door Willem van Oranje in de Slag om de Boyne. James vlucht naar Ierland en William gaat het eiland veroveren.

Van 1695 - anti-katholieke wetten worden van kracht en worden steeds restrictiever in de jaren erna. In 1728 verliezen de katholieken de franchise.

Van 1731 - de "Age of Enlightenment" arriveert, hij "Belfast Newsletter", 's werelds oudste doorlopend gepubliceerde krant, drukt zijn eerste nummer af, de Royal Dublin Society is opgericht. In 1741 brengt Georg Friedrich Händel zijn "Messias" in première in Dublin, in 1751 wordt de Rotunda in Dublin het eerste kraamkliniek in de Britse eilanden en in 1759 huurt Arthur Guinness een brouwerij aan de St. James Gate in Dublin.

1775 - Henry Grattan wordt leider van de oppositie "Patriot" in het Ierse parlement en in 1782 verkrijgt het Ierse parlement wettelijke onafhankelijkheid.

1791 - geïnspireerd door de Franse Revolutie (1789), schrijft de protestantse Wolfe Tone zijn "Argument namens de katholieken van Ierland", de Verenigde Ieren worden gesticht volgens de principes van Wolfe Tone. Vanaf 1792 mogen katholieken de wet opnieuw uitoefenen, een jaar later krijgen ze (beperkte) emancipatie. In een weerslag hiervan wordt de Oranje Orde in 1795 opgericht.

1796 en 1798 - opstanden geïnspireerd door de Verenigde Ieren, in augustus 1798 landt een Frans leger in Killala, maar de 1798 Opstand en de Franse interventie eindigen in een totale nederlaag, Wolfe Tone wordt gevangen genomen, beproefd en pleegt zelfmoord.

1800 - het Ierse parlement stemt zichzelf uit het bestaan, de Act of Union vestigt een directe regel vanuit Westminster.

Emancipatie en de "Ierse vraag"

1823 - Daniel O'Connell richt en leidt de katholieke vereniging, in 1828 wordt hij verkozen tot volksvertegenwoordiger voor County Clare, het volgende jaar begint de katholieke emancipatie.

1840 - O'Connell richt de Repeal Association op om de unie met Engeland te ontbinden, vanaf 1843 worden zogenoemde "Monster Meetings" gehouden, een van de grootste vindt plaats op de Hill of Tara.

1845 tot 1849 - een aardappelziekte, aangemoedigd door primitieve landbouwmethoden, vernietigt de aardappeloogst en leidt tot de "Grote Honger". Massa uithongering en emigratie volgt.

1858 - de Irish Republican Brotherhood (IRB) wordt in Ierland opgericht, parallel aan de oprichting van de Fenian Brotherhood in de VS. In 1867 is de eerste poging tot een Fenian Rising in Cork en Dublin niet geslaagd … vooral vanwege het slechte weer.

1870 - Gladstone's Land Act erkent de rechten van de huurder en de Home Government Association is gevestigd.

1875 - Provincie Meath kiest Charles Steward Parnell als afgevaardigde.

1879 tot 1882 - de dreiging van een nieuwe hongersnood leidt tot onrust en de vorming van de Irish National Land League, huisuitzettingen en de "Land War" beginnen - zowel burgerlijke ongehoorzaamheid als terrorisme zijn daden van keuze.

1886 - Gladstone sponsort de eerste Home Rule Bill, verslagen in het parlement.

1907 - een staking van havenarbeiders en ernstige sectaire rellen onderbreken het leven in Belfast.

1912 - Noordelijke protestanten verzamelen zich rond Edward Carson en ondertekenen een "plechtig verbond" tegen een willekeurige huisregel.

1913 - algemene staking in Dublin.

1914 - zowel de Ulster Volunteer Force (unionist en in tegenstelling tot Home Rule) en de nationalistische Ierse vrijwilligers smokkelen grote hoeveelheden wapens naar Ierland, geleverd door Duitsland. Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog leidt tot uitstel van de reeds besliste huisregel.

1916 - geleid door de IRB, de Irish Volunteers en het Irish Citizens Army (een vakbondsafdeling) die op paasmaandag in bewapening opkomen en de GPO van Dublin bezet houden. De opstand eindigt in totale mislukking, maar de summiere uitvoering van de meeste leiders zwaait de publieke opinie achter de rebellen.
Een paar weken later verdwijnt de Ulster Division bijna in het bloedbad van de Slag aan de Somme.

Partitie en onafhankelijkheid

1918 - Republikeinen vegen de verkiezingen maar weigeren hun plaatsen in Westminster te nemen. In plaats daarvan komen ze bijeen als de Dáil Éireann in Dublin.

1919 tot 1921 - Onafhankelijkheidsoorlog.

1921 - het Anglo-Ierse verdrag vestigt effectief een Noord-Iers parlement in Belfast, een partitie en een "Ierse vrije staat" onder leiding van de Dublin Dáil.

1922 tot 1923 - Irish Civil War, de Anti-Treaty IRA en het Free State National Army zitten gevangen in open en guerrillaoorlogvoering en eindigen met de overgave van de anti-verdragstroepen.

1923 - W.B. Yeats heeft de Nobelprijs voor de Literatuur toegekend.

1925 - G.B. Shaw bekroond met Nobelprijs voor literatuur.

1937 - Grondwet van Éire verklaart onafhankelijkheid van Groot-Brittannië, de Ierse Vrijstaat houdt op te bestaan.

1939 - Éire opteert voor neutraliteit in de oorlog, in 1941 vernietigen grote Duitse luchtaanvallen delen van Belfast.

1945 - De Valera vervreemdt bijna iedereen door zijn condoleances persoonlijk te betuigen bij de dood van Adolf Hitler op de Duitse ambassade.

1948 - de Republiek Ierland verklaart volledige onafhankelijkheid, een jaar later bestendigt de Ierse wet de opdeling. IRA-activiteiten worden een paar jaar later opnieuw gestart.

1966 - de Anglo-Ierse vrijhandelsovereenkomst maakt grensoverschrijdende handel gemakkelijker en winstgevender.

1967 - Noord-Ierland Civil Rights Association opgericht, voornamelijk gericht op de discriminatie van katholieken. Burgerrechtenmarses leiden tot botsingen met de politie, vooral in Derry.

The Troubles and the Peace Process

1969 - "People's Democracy" -mars van Belfast naar Derry leidt tot gewelddadige botsingen tussen sektarische extremisten en tussen burgerrechtenactivisten en de politie. Het Britse leger wordt naar Noord-Ierland gestuurd in een vredesmacht.
Samuel Beckett heeft de Nobelprijs voor de Literatuur toegekend, zijn reactie is "Catastrophe!"

1971 - de internering wordt opnieuw geïntroduceerd, de IRA doodt de eerste Britse soldaat in Belfast.

1972 - "Bloody Sunday" in Derry, Britse parachutisten openen het vuur op demonstranten en doden 13. Direct Rule from Westminster wordt opgelegd aan Noord-Ierland.

1973 - Ierland en het Verenigd Koninkrijk treden toe tot de EEG (voorloper van de Europese Unie van vandaag).

1981 - tien IRA en INLA-hongerstakers sterven in Britse gevangenissen.

1985 - de baanbrekende Anglo-Ierse overeenkomst verdeelt de protestantse gemeenschap in Noord-Ierland.

1994 - eerste wapenstilstand aangekondigd door IRA en loyalistische paramilitairen.

halverwege de jaren 1990 - EU-hulp en een agressief beleid om buitenlandse investeerders aan te trekken, creëert de "Celtic Tiger", Ierland ontwikkelt zich binnen een decennium van een economisch opstapje met massale werkloosheid naar het rijkste land van de EU.

1997-1998 - De Amerikaanse senator George Mitchell zit de vredesbesprekingen voor in Stormont (Belfast), met als hoogtepunt de Goede Vrijdag-overeenkomst.

1999 - de gedeconcentreerde (machtsdeling) regering komt voor de eerste keer samen in december; latere uitsplitsingen van de Northern Executive en verkiezingen resulteren in een polarisatie van de stemming richting Sinn Fein of de Democratic Unionist Party leiden tot frequente politieke patstellingen.

2005 - de IRA verklaart het einde van de gewapende strijd en ontmantelt wapens, loyalistische paramilitairen volgen later.

Quo Vadis, Ierland?

2008 - de wereldwijde economische crash raakt Ierland hard, de Celtic Tiger verloopt, een bezuinigingsprogramma wordt in de Republiek ingesteld. Ook in het Verenigd Koninkrijk en bijgevolg in Noord-Ierland worden de portemonnee van de overheid strenger.

In de omgeving van 2012 - dissidente Republikeinse en Loyalistische groeperingen vormen nog steeds een bedreiging voor de bevolking (en met name veiligheidstroepen), aan de andere kant is niet-binnenlands terrorisme zo goed als onbekend op het eiland.

2016 - het Verenigd Koninkrijk stemt voor een "Brexit", waarbij Engeland en Wales de stem uitbrengen, waarbij Schotland en Noord-Ierland afwijzen. De gevolgen van het besluit om de EU te verlaten, vooral met betrekking tot de binnen-Ierse grens, zijn helemaal niet duidelijk …